Thương hiệu chưa bền vững
Kết quả nghiên cứu đầu tiên về thương hiệu Việt năm 2002 “Chương trình khảo sát 500 DN về hiện trạng xây dựng thương hiệu” do CLB Hàng Việt Nam chất lượng cao thực hiện, cho thấy, có 50% DN cho biết không có chuyên trách về thương hiệu và những người được bố trí quản lý thương hiệu đều được đào tạo trong nước, chỉ 5% được đào tạo ở nước ngoài; 70% DN chỉ đầu tư dưới 5% cho thương hiệu, 20% DN không hề đầu tư.
Dù chưa được đầu tư đúng mức cho thương hiệu, nhưng gần đây, kết quả của Công ty Nghiên cứu thị trường AC Neilsen VN khảo sát người tiêu dùng về các thương hiệu thuộc khuôn khổ chương trình thương hiệu nổi tiếng năm 2006 khá lạc quan, trong tổng số 500 thương hiệu nổi tiếng trên thị trường nội địa thì thương hiệu Việt đã chiếm tới 50%.
Bình luận về kết quả này, các chuyên gia cho rằng, các sản phẩm “Made in Vietnam” đã bắt đầu tạo được niềm tin nơi người tiêu dùng. Các DN đã nỗ lực không ngừng trong việc định hình sản xuất để đáp nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng của “thượng đế”. Theo đó, các chương trình tôn vinh thương hiệu Việt được tổ chức một cách bài bản đã đạt được những kết quả nhất định, trong đó công lớn nhất thuộc về Chương trình Hàng VN chất lượng cao, nhờ xác định đúng động lực (từ người tiêu dùng) và thực hiện bền bỉ.
Bên cạnh đó, nhiều ý kiến phản bác cho rằng, với một nước có tới 80 triệu dân như VN nhưng đến thời điểm này chúng ta vẫn chưa xây dựng được những thương hiệu tầm cỡ là một vấn đề cần đưa ra mổ xẻ. Trên thực tế, nhìn lại những năm trước, khi thương hiệu Việt mới chỉ chập chững bước ra thế giới, ngay lập tức đã bị… nếm mùi thất bại vì sự mất cảnh giác của các DN. Năm 1998 thương hiệu nước mắm Phú Quốc bị Công ty Kim Seng đăng ký tại Mỹ. Tháng 11-2000, cà phê Trung Nguyên bị Công ty Rice Field Corp ghi danh tại Mỹ. Đến năm 2002, thuốc lá Vinataba bị chiếm dụng thương hiệu tại 12 thị trường, rồi thương hiệu Petro Việt Nam cũng bị đánh cắp. Gần đây, gạo đặc sản nàng thơm Chợ Đào bị các đối thủ “nhanh tay hơn” đăng ký tại Mỹ…
Hàng loạt vụ đánh cắp thương hiệu nêu trên tại các nước cho thấy không phải Việt Nam thiếu những thương hiệu mạnh, mà lỗi là các DN và các cơ quan chức năng chưa quan tâm đúng mức đến yếu tố pháp lý trong tài sản thương hiệu và cũng chưa định hình, khuyếch trương thương hiệu tại các nước, biến nó thành tài sản quốc gia.
Thương hiệu quốc gia - Nhiều bàn cãi
Đề án xây dựng và phát triển thương hiệu quốc gia đến năm 2010 là một trong những chương trình xúc tiến thương mại dài hạn, nhằm xây dựng và quảng bá nhãn hiệu sản phẩm mang biểu trưng của “thương hiệu quốc gia” trên thị trường nội địa và quốc tế. Trong khuôn khổ chương trình, các sản phẩm đạt tiêu chí chung, đã có xuất xứ, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý…sẽ được gắn biểu trưng “Giá trị Việt Nam” (Vietnam Value). Tuy nhiên, nhiều năm trôi qua, chương trình này “vẫn dậm chân tại chỗ”.
Theo TS Tôn Thất Nguyễn Thiêm, TS Hội học-kinh tế Vương Quốc Bỉ, GS về chiến lược phát triển DN của United Business Brussels: Điều sai lầm lớn nhất trong chương trình xây dựng thương hiệu quốc gia VN chính là đầu óc “quan quyền hành chính”.
Tiến trình định vị vốn phải dựa trên quan điểm mang tính chiến lược trong việc xây dựng quảng bá ấn tượng/ hình ảnh đã bị chệch hướng khi cho rằng, gắn thêm một “nhãn biểu trưng quốc gia” là điều hoàn toàn thiết yếu trong việc “xây dựng thương hiệu quốc gia” và từ giả định tiền đề coi thị trường và xã hội là hoàn toàn thụ động, nên thương hiệu quốc gia được “xét tuyển và chứng giám” bởi Nhà nước.
Tâm trí của con người trong thế giới rộng mở, đa phương ngày nay không dễ tin đến thế. Nó cần được minh xác bởi những trải nghiệm thực chứng đa chiều của chính nó với sản phẩm, dịch vụ mang lại trong đời sống!
Trưởng phòng Xúc tiến Thương mại Đầu tư thuộc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TPHCM Vũ Xuân Đức chỉ ra rằng, không nên hiểu lầm thương hiệu quốc gia là logo của quốc gia; không nên bắt chước người khác vì bản sắc mỗi quốc gia khác nhau và thị trường nhìn nhận mỗi quốc gia khác nhau. Khi nói về sản phẩm thì nó phải đảm bảo được 2 tiêu chí đó là chất lượng quốc tế, đảm bảo có xu hướng phát triển trong tương lai và phải thể hiện được bản sắc của thương hiệu quốc gia…
AMICA sưu tầm.